Sylwetka

Ludwik_pac001Generał Ludwik Michał hrabia Pac był ostatnim męskim potomkiem swego rodu. Urodził się 19 maja 1778 r. w Strasburgu. Był synem Michała, starosty kowieńskiego, generał-majora wojsk litewskich i Ludwiki z Tyzenhauzów, córki Michała, starosty posolskiego i Barbary Syberg. Małżeństwo rodziców zakończyło się rozwodem w 1785 r. Nieletnim Ludwikiem Michałem opiekował się brat matki, Ignacy Tyzenhauz, starosta posolski. Ludwik Michał odebrał staranne międzynarodowe wykształcenie.
W latach 1804-1805 odbył podróże zagraniczne do Francji i Anglii. Lata 1808-1814 to okres wojskowej działalności Paca u boku Napoleona. Po powrocie do kraju w 1815 r. Ludwik Michał rozpoczął intensywne działania związane z rozwojem gospodarczym i społecznym dóbr dowspudzkich.
27 listopada 1817 r. hrabia ożenił się z Karoliną Małachowską, najpierw jednak starał się o rękę Anny Sapieżanki, o którą pojedynkował się z księciem Adamem Jerzym Czartoryskim. Zaraz po powrocie do kraju Ludwik Michał Paca zaczął starania o rękę Anny Sapieżanki. Jak się wkrótce okazało nie były to łatwe zabiegi, zwłaszcza gdy na drodze do ręki wybranki pojawił się konkurent i to nie byle jaki, bo sam książę Adam Jerzy Czartoryski. Ostatecznie Sapieżanka wybrała księcia, Pac poczuł się urażony odmową i wyzwał rywala na pojedynek. Wtedy to cała sprawa nabrała towarzyskiego rozgłosu. Między konkurentami doszło do co najmniej dwóch pojedynków, których wyniki znamy. Pojawiają się jednak informacje, że Czartoryski z Pacem stawali naprzeciw siebie aż pięć razy. Romantyczna istota sporu sprawiła, że Paca nazwano „Otellem”. Pierwsze spotkanie skończyło się prawdopodobnie zranieniem Paca, który oświadczył, że jak tylko wyzdrowieje, zamierza stanąć ponownie do pojedynku. Sprawa stała się na tyle głośna, że sam car Aleksander I wydał zakaz kolejnego pojedynku. Podczas ostatniego pojedynku, który odbył się co ciekawe po zawarciu małżeństw przez obu konkurentów, ranny został książę Czartoryski.
Z małżeństwa z Karoliną urodziło się dwoje dzieci: córka Ludwika i syn Jerzy (zmarł jako dziecko). Przedwcześnie po zaledwie 5 latach małżeństwa zmarła też żona Karolina. W swoich testamentach głównymi spadkobiercami olbrzymiej fortuny czynił swoje dzieci.
Ludwik Michał hrabia Pac był także wiceprezesem Towarzystwa Rolniczego w Warszawie. A w 1817 r. wileński sejmik generalny wystawił go do delegacji, która miała przedstawić carowi prośbę, dotyczącą poprawy życia włościan poprzez ich oczynszowanie i uwłaszczenie.

P1110277W 1824 r. Ludwik Michał Pac otrzymał oficjalnie tytuł hrabiego. W następnym roku został senatorem – kasztelanem Królestwa Polskiego, chociaż wcześniej car Aleksander I trzykrotnie odrzucił jego kandydaturę. Nie angażował się zbytnio w działalność konspiracyjną. W 1828 r. jako członek Sądu Sejmowego głosował przeciwko traktowaniu działań Towarzystwa Patriotycznego jako zbrodni stanu. Postulował o jak najniższy możliwy wymiar kary dla oskarżonych. Ludwik Michał nie uczestniczył 24 maja 1829 r. w koronacji cara Mikołaja I na króla Polski. Zauważył to monarcha i nakazał zajechać do Dowspudy następcy tronu Aleksandrowi ze świtą.
Po wybuchu powstania listopadowego dokooptowany do Rady Administracyjnej, pod nieobecność gen. J. Chłopickiego, przyjął naczelne dowództwo. Od 12 grudnia członek rady przy dyktatorze. 25 stycznia 1831 r. podpisał akt detronizacji cara. Zadeklarował 100 tys. zł na sprawę narodową, najwięcej z wszystkich senatorów. W lutym 1831 r. w związku z wybuchem wojny, powrócił do służby czynnej. Od 15 marca dowódca rezerw piechoty, a od 29 kwietnia dowódca wszystkich rezerw na lewym brzegu Wisły. W maju Pac stanął na czele korpusu rezerwowego, 26 maja brał udział w bitwie pod Ostrołęką, gdzie został ciężko ranny.
28 maja otrzymał godność senatora – wojewody. Po kapitulacji Warszawy opuścił stolicę razem z władzami i armią. Brał udział w ostatnich radach wojennych, dając nieustannie przykład niezłomności i honoru. Do końca pozostał w armii.
Gen. Ludwik Michał Pac wziął czynny udział w powstaniu listopadowym, za co jego dobra zostały skonfiskowane przez władze carskie. Pac zmarł na emigracji, 31 sierpnia 1835 r. w Smyrnie (obecnie Izmir) w Turcji, pochowany został na dziedzińcu klasztoru św. Polikarpa. Był ostatnim męskim potomkiem starego i szlachetnego rodu Paców.

autor:  Marek Sidor